Yavaş adımlar, dengesiz yürüyüş, ayak parmaklarının ucunda ilerleme... İlk bakışta fark edilmese de, hareketlerdeki bu küçük farklılıklar çok daha büyük bir tabloya işaret edebilir. Bilim insanları, sıradan gibi görünen yürüme alışkanlıklarının bazı nörogelişimsel durumların erken habercisi olabileceğini söylüyor. Özellikle de çocuklarda! İşte detaylar…
Otizm denince akla genellikle sosyal zorluklar, tekrarlayan davranışlar veya duyusal hassasiyetler gelir. Ancak son araştırmalar, otizmin erken belirtilerinin çocukların yürüyüşünde de kendini gösterebileceğini ortaya koyuyor.
Üstelik bu işaretler çoğunlukla üç farklı yürüyüş modeliyle kendini belli ediyor. Bilim insanları, bu ince detayları tespit etmek amacıyla geliştirdikleri yeni teknolojik uygulamalarla otizmin erken teşhisinde devrim yaratmayı hedefliyor.
OTİZM NEDİR?
Otizm; insanların öğrenme, davranış, iletişim ve çevreleriyle etkileşim biçimlerini etkileyen gelişimsel bir durum. “Spektrum” olarak adlandırılmasının nedeni ise; otizme sahip bireylerin yetenekleri, ihtiyaçları ve zorluklarının kişiden kişiye büyük farklılıklar göstermesi.
Birçok çocukta otizmin belirtileri, motor becerilerde ve koordinasyonda yaşanan farklılıklar da dahil olmak üzere 12-18 ay arasında, hatta bazen daha erken yaşlarda ortaya çıkabilir. Tanı için önemli bir gösterge de “tuhaf yürüyüş” ya da tipik yürüyüş biçiminden sapma...
AYAK PARMAKLARININ UCUNDA YÜRÜME: ERKEN UYARI SİNYALİ
Otizmin gizli en yaygın belirtilerinden biri, çocukların ayak parmaklarının ucunda yürümeye başlaması. Bu, topukların yere temas etmediği veya çok az temas ettiği bir yürüyüş biçimi. Otizm Araştırma Enstitüsü verilerine göre, yeni yürümeye başlayan çocuklarda bu durum normal sayılabilir. Ancak bu alışkanlık 3 yaşından sonra devam ederse, gelişimsel bir sorun olma ihtimali gündeme gelir.
2019 yılında yapılan bir çalışmada, otistik çocukların yaklaşık yüzde 10’unun sürekli ayak parmaklarının ucunda yürüdüğü, tanı konmamış çocuklarda ise bu oranın yüzde 0,5’in altında olduğu tespit edildi.
İÇE VEYA DIŞA DOĞRU YÜRÜME VE DİĞER ALIŞILMADIK YÜRÜYÜŞ ŞEKİLLERİ
Ayak parmaklarının ucunda yürümenin yanı sıra, otistik çocuklarda sıkça rastlanan bir diğer yürüyüş biçimi; ayakların içe veya dışa doğru dönük olması. Bununla birlikte, araştırmalar bu çocukların şu özelliklere de sahip olduğunu gösteriyor:
Yürüme şekliniz önemli bir şeyin habercisi olabilir: Bu 3 ipucuna dikkat
* Daha kısa adımlar atmak
*Ayakları normalden daha geniş açarak yürümek
*Her adımı daha uzun süre yerde tutmak
*Adım uzunluğu ve genişliğinde çeşitlilik göstermek
*Genel olarak daha yavaş yürümek
*Üst vücutta yürürken aşırı sallanma veya hareketlilik
Bu alışılmadık yürüyüş şekilleri genellikle denge ve koordinasyon problemleriyle birlikte görülebiliyor.
YÜRÜYÜŞ FARKLILIKLARININ NEDENLERİ NELER?
Bilim insanları yürüyüşteki farklılıkların nedenlerini tam anlamıyla çözemese de önemli bulgular var. Avustralya Monash Üniversitesi uzmanları, hareket ve dengeyi sağlayan beyin bölgeleri olan serebellum ve bazal gangliyonun otizmli çocuklarda farklı geliştiğini belirtiyor.
Duyusal hassasiyetler de yürüyüşü etkileyebilir. Bazı otistik bireyler, ayakkabıların rahatsızlığı veya farklı yüzeylerin dokusuna karşı hassastır. Bu durum, rahatsızlığı önlemek için yürüyüşü değiştirir.
Bir diğer önemli faktör ise kas tonusu düşüklüğü. Otizmli bireylerde sık görülen kas zayıflığı, özellikle ayak ve ayak bileği güçsüzlüğüne yol açarak yürüyüşü etkiler.
YÜRÜYÜŞ ANALİZİ OTİZMİN ERKEN TEŞHİSİNDE DEVRİM YARATACAK MI?
Otizmin erken teşhisi çocukların yaşam kalitesini artırmak için kritik öneme sahip. Ancak otizmin spektrum özelliği ve standart bir testinin olmaması teşhisi zorlaştırıyor. Bu nedenle bilim insanları, çocuğun yürüyüşündeki benzersiz kalıpları erken teşhis için bir işaret olarak kullanmaya çalışıyor.
Northern Illinois Üniversitesi ve Southern Illinois Üniversitesi Edwardsville’den araştırmacılar, yapay zeka destekli bir uygulama geliştirdi. Bu teknoloji, kısa yürüyüş videolarını analiz ederek otizm olasılığını yüzde 80 doğrulukla tahmin edebiliyor.
Uzmanlar, bu tür uygulamaların özellikle kırsal ve düşük gelirli bölgelerde yaşayan ailelere ulaşarak, çocukların erken destek almasını kolaylaştırabileceğini vurguluyor.
OTİZM VAKALARINDA ARTIŞ VE ERKEN DESTEK İHTİYACI
Son yıllarda otizm vakalarında artış olduğu bildiriliyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), her 30 çocuktan birinin otizm spektrumunda olduğunu tahmin ediyor. Bu yükseliş, erken tanı ve müdahalenin önemini artırıyor. Erken teşhis, çocukların eğitim ve sosyal yaşama adaptasyonunu kolaylaştırırken, yaşam kalitesini de önemli ölçüde iyileştiriyor.
YÜRÜYÜŞ FARKLILIKLARI TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Yürüyüş tarzı günlük yaşamı etkilemiyorsa genellikle tedavi gerekmeyebilir. Ancak denge sorunları, düşme riskinin artması veya fiziksel aktivitelere katılım zorluğu gibi problemler varsa, fizyoterapi ve mesleki terapi devreye girer.
Uzmanlar; motor becerileri, denge ve koordinasyonu artırmak için özel egzersizler, yürüyüş eğitimi ve duyusal bütünleşme terapileri uyguluyor. Ayrıca, spor, dans gibi aktivitelerin de motor gelişime katkıda bulunduğu araştırmalarla destekleniyor.
/HÜRRİYET.COM.TR (New York Post'un '3 clues in the way you walk could be signs of autism' başlıklı haberinden derlenmiştir.)
